HASUDER: Aile Hekimliği Sistemi Bir Anda İşlemez Hale Geldi!

Kahramanmaraş Zelzeleleri sonrası gerçekleştirdiği çalışmalar nedeniyle, İstanbul Tabip Odası tarafından mükafata layık görülen Halk Sıhhati Ve Uzmanları Derneği (HASUDER) ‘6 Şubat Sarsıntıları 2. Ay Raporu’nu’ yayımladı. Raporda, 50 bini aşkın can kaybının yaşanan sarsıntının üzerinden iki ay geçmesine karşın Sıhhat Bakanlığı tarafından verilen birinci basamak sıhhat hizmetlerinde sistemsizlik olduğu vurgusu yapıldı. Raporda ayrıyeten afetlerde acil durumlar karşısında hazır olması ve çabucak müdahale etmesi gereken kuruluşlara tenkitlerde bulunuldu. HASUDER, “15 yıldır göz bebeği üzere bakılan aile hekimliği sistemi bir anda işlemez hale geldi. Sarsıntıdan sonra yaklaşık 2 ay geçmesine karşın Sıhhat Bakanlığı yetkilileri hala düzgün bir birinci basamak sıhhat sistemini kuramadılar” değerlendirmesi yapıldı. 

AFAD ve Kızılay Toplumun İtimadını Kaybetti

HASUDER, sarsıntı ikinci ay raporunda AFAD ve Kızılay yardım kuruluşlarına yönelik tenkitlerde bulunarak şu cümlelere yer verdi: “AFAD, Kızılay üzere kurumları donanımsız takımlarıyla ne yapacağını bilemeden ortada kaldı. Sarsıntı bölgesindeki yardım kuruluşlarına çadır ve konserve satan Kızılay toplumun inancını büsbütün kaybetti. Sıhhat Bakanlığı hastaneleri ve sıhhat kurumları çöktü, büyük gösterişlerle açılan kent hastaneleri kullanılamaz hale geldi.”

Barınma, Temel Gereksinimler ve Hijyen En önemli Sorunlar

Halk sıhhati uzmanları, sarsıntı bölgelerinde iki ay sonra tüm nüfusu kapsayacak halde temel yaşam  ihtiyaçlarında eksiklikler olduğuna dikkat çekti. HASUDER Raporu’nda, “Deprem bölgesindeki tüm nüfusu kapsayacak formda, temel ömür ihtiyaçları; barınma, beslenme, sanitasyon, atıklar, su, güvenlik ve gibisi bahislerde öncelikler sağlanmalıdır” vurgusunda bulunularak, sarsıntı bölgesinde çalışmakta olan sıhhat işçisinin ve mecburî hizmet ataması yapılan doktorların barınma sıkıntısının acil çözülmesi gerektiğine işaret edildi. 

Geçici Yerleşim Yerlerinde Uyuz ve Bit Salgını Riski

Deprem sonrası alt yapının bozulması, inançlı içme ve kullanma suyunun her yerde olmaması, atıkların kaldırılamaması, bağışıklama hizmetlerinde aksama, iklim şartları üzere meseleler nedeniyle salgın riski olduğunu belirten HASUDER, hala süreksiz yerleşim merkezlerinde uyuz ve bit salgınlarına sıklıkla rastlandığını belirtti. 

Kırılgan Kümeler Desteklenmelidir

HASUDER Raporu’nda kırılgan kümeler olarak isimlendirilen; bebekler, çocuklar, hamileler, bayanlar, yaşlılar, engellilere yönelik sarsıntı bölgelerinde yapılması gerekenler yer aldı. Kırılgan kümelerin desteklenmesinin ehemmiyetine vurgu yapılarak şu cümlelere yer verildi: “Hizmetlerin sunulmasında toplulukların göçmenlik durumları, dini, kültürel, etnik, siyasi vb farklılıklarından kaynaklanabilecek eşitsizliklere fırsat verilmemelidir.”

Depremlerden En Fazla Etkilenen Küme Çocuklar

Depremlerden en çok etkilenen  kümelerin başında çocukların geliyor. HASUDER, Bilhassa bebeklik çağındaki çocuklar için beden ısısının korunmasına dikkat çekti ve şunları vurguladı: “Bebek yaş kümesinde “anne sütü” kullanımı değerlidir. Çocukluk çağı aşılamalarına kesintiye uğramadan devam edilmesi sağlanmalıdır. Çocuklar bu büyük afette yakınlarını kaybetmiş olabilirler. Bu nedenle çocukların ruh sıhhati açısından da desteklenmesi gerekmektedir. Üreme sıhhati ve cinsel sıhhat hizmetleri temel insan hakları ortasında yer almaktadır. Bu hizmetler, afetlerde ertelenemez hizmetlerdir. Bu nedenle istenmeyen gebelikleri tedbire, doğum öncesi ve sonrası anne, yenidoğan morbidite ve mortalitesinde artışı önlemek için ivedilikle hizmetleri düzenlemek gerekmektedir.” Raporda ayrıyeten halk sıhhati uzmanları, “bulaşıcı olmayan hastalıklar, daima kullanılması gereken ilaç ve tıbbi ekipman göz önüne alındığında, özel dikkat gösterilmesi gereken kümedir. Kronik hastalıklı bireylerde akut komplikasyonlar; kalp krizi geçirme üzere, bakıma orta verilmesinden kaynaklanan olumsuz durumların, kronik diyaliz tedavisi gereksinimi olanlar, psikiyatrik hastalığı olanlar üzere, güzel yönetilmesi gerekir” mevzularının altını çizdi. 

Hem Depremzedelere Hem de Sağlıkçılara Psikososyal Dayanak Şart!

HASUDER, önümüzdeki periyotta zelzele bölgelerinde ihmal edilmemesi gereken en değerli hizmetlerden birinin ruh sıhhati hizmetleri olduğunu, hem etkilenen bireylerin hem depremzede pozisyonunda olan sıhhat çalışanların ruh sıhhati tarafından desteklenmesi gerektiğine dikkat çekildi. Sıhhat çalışanlarının tükenmişlik sendromuna yakalanmamaları için tedbir alınmasının aciliyetinin vurgulandığı rapora, “Tüm alanlardaki hizmetlerin sağlanması için hizmetlerin uyumu ve planlı idaresi gerekmektedir. Bunun için hizmetler tek elden planlanarak koordine edilmeli, fakat mahallî ve ulusal “tüm kaynaklardan” donanım, sarf materyalleri ve insangücü ve bilhassa sivil toplum örgütlerinin ve uzmanlık derneklerinin gücünden en üst düzeyde yararlanılmalıdır. Ayrıyeten en kısa müddette nüfusun ulaşabileceği yerlere süratle ve kâfi sayıda “bölge tabanlı ayaktan teşhis ve tedavi üniteleri; birinci basamak” kurulmalı ve bu ünitelerden gelen günlük kayıt ve bildirimler Vilayet ve İlçe Sıhhat Müdürlükleri tarafından görevlendirilecek 54 halk sıhhati uzmanları yahut epidemiyologlar tarafından kurulacak bir sürveyans sistemiyle nizamlı olarak değerlendirilmelidir” değerlendirmesi yapılarak, “Sonuç olarak artık bir tercih vaktidir. Ya eski anlayışla yeni felaketlere gerçek yol alacağız ya da yeni bir anlayışla inançlı bir dünyaya gerçek yol alacağız” cümleleriyle son verildi. (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)